Bijeenkomsten

In chronologische volgorde (nieuw-oud)

2025

Thema: Van oude ziektes, de dingen die voorbijgaan

Petrie Roodbol (voorzitter)
Welkomstwoord
Timo Bolt
Wijzigende concepten van ziekte en gezondheid
Toine Pieters
Geneesmiddel reclames 1800-2021, medicijnen die verdwenen
Rien Vermeulen (namens Matthé Burger)
Hysterie, een diagnose die verdween
Mart van Lieburg
De historische atlas van de ziekten in Nederland: het Thijssenproject (1824).

Timo Bolt (Erasmus MC), Wijzigende concepten van ziekte en gezondheid. In de loop van de tijd kan een ziekte zich anders gaan manifesteren en verandert het inzicht alsook de maatschappelijke perceptie van de ziekte. Moderne voorbeelden zijn HIV-infectie en kanker. Het natuurlijk beloop van een ziekte kan geheel uit het zicht verdwijnen. Door verbeterde therapie verandert het beeld van acuut levensbedreigend in een chronische aandoening. Maatschappelijke veranderingen uiten zich in de verschuiving van therapie naar vroege opsporing en vervolgens naar preventie en risico reductie.

Toine Pieters (Universiteit Utrecht), onderzocht geneesmiddel reclames uit een ruime periode van 1800-2021 en nam ons mee naar het damesblad Margriet, maar ook het NTvG en toonde dat de reclames sterk rolbevestigend waren. Aandoeningen als ‘vrouwenvermoeidheid’ werden achtereenvolgend bestreden met opiaten, barbituraten en benzodiazepines.

Rien Vermeulen (mede namens Matthé Burger), Hysterie, een diagnose die verdween. Opmerkelijk in dit verhaal zijn de uitgebreide en exacte criteria waaraan de diagnose hysterie moest voldoen en de wisselende frequentie waarmee dit beeld werd gezien. Ziekten waarvan geen anatomisch substraat aantoonbaar is kunnen echter zeer invaliderend en stigmatiserend zijn en worden tegenwoordig behandeld als functionele neurologische stoornissen, zoals beschreven in zijn boek ‘tussen de oren’.

Mart van Lieburg (TMGN), De historische atlas van de ziekten in Nederland: het Thijssen-project (1824). Door middel van onder meer prijsvragen probeerde men sinds het midden van de 18e eeuw zicht te krijgen op de historisch-geografische pathologie van Nederland. Het niet bekroonde prijsantwoord van Henricus F. Thijssen geeft ons voor 1824 een mooi overzicht van de status quo van de nosologie en nosografie van 79 ziekten. Het aantal steekt schril af tegen de 266 ziekten die in dezelfde tiid door Christoph Hufeland worden beschreven in zijn Conspectus morborum (1819) en Enchiridion medicum waarvan in 1837 een Nederlandse vertaling verscheen.