De veterinaire bibliotheek van Erik-Jan Tjalsma

Dierenarts Erik Jan Tjalsma schreef recent een bijzonder boek naar aanleiding van het 200-jarig bestaan, sinds de oprichting van de Rijks Veeartsenijschool in Utrecht, van de Nederlandse diergeneeskunde. Tjalsma neemt de lezer in zijn boek Van Remedien tegen de Siekte onder de Paarden en Hoornbeesten tot Veterinary Dermo-Cosmetics mee op reis door zijn boekenkast van diergeneeskundige naslagwerken.

Het boek wandelt van de pre-wetenschappelijke tijd van de diergeneeskunde in Nederland, naar de rijkunst, de (pre-)wetenschappelijke tijd van de diergeneeskunde buiten Nederland en onderzoek door paardendokters in Frankrijk, en via de verwetenschappelijking en de professionalisering naar de specialisaties in de diergeneeskunde. Het boek bevat prachtige afbeeldingen; hierboven kunt door enkele voorbeelden heen bladeren. In de inleiding legt Tjalsma uit wat de lezer in het werk kan verwachten.

Inleiding 
Dit boek gaat over boeken. Boeken uit het verleden van de dierenarts. Honderddertig boeken, in de afgelopen decennia door mij verzameld, laten de literatuur zien waardoor de huidige dierenarts dierenarts is geworden. Dit is geen doorwrocht historisch werk met lange teksten maar een soort persoonlijke bibliografische Canon. De Geschiedenis van de diergeneeskunde in Nederland bestaat in 2021 tweehonderd jaar. Althans de diergeneeskundige opleiding in Utrecht bestaat dan twee eeuwen. Hoe zag de veterinaire zorg in binnen- en buitenland er daarvóór uit en hoe werd daarover geschreven? De zorg voor dieren, die rondom en in het huis worden gehouden, bestaat eigenlijk al vanaf de domesticatie van huisdieren. En zeker sinds de uitvinding van de boekdrukkunst wordt het gebruik en verzorgen van gebruiksdieren in boeken vastgelegd, inclusief de ziektes waaraan zij lijden. Een deel van dié geschiedenis wordt in deze reisgids weergegeven, uiterst beknopt als een kort zigzag-reisje beginnend bij Groninger plakkaten en Griekse jachthonden via Italiaanse en Franse rijscholen, Engelse koetsiers, een Nederlandse student, honden- en kattendokters en eindigend bij een modern veterinair specialisme.
Het is een bijzondere combinatie en selectie geworden van kleinere en grotere mijlpalen uit de veterinaire en hippische geschiedenis, die louter is gebaseerd op de deels professionele, deels hobbymatige interessesfeer van de auteur. De getoonde boeken zijn antiquarisch verkregen, variërend van eerste drukken tot facsimile’s, al dan niet met beschadigingen. Van veel werken zijn de omslagen of titelbladen afgebeeld, met als tweede afbeelding, voor zover aanwezig, een karakteristieke plaat, foto of tekening uit het boek. Van een enkel boek is in plaats van een afbeelding een bijzondere tekst of inhoudsopgave weergegeven.
Waarom een boek over deze boeken? Ten eerste om te laten zien hoe en met welke mooie publicaties de kennisoverdracht vroeger tot stand kwam. Ten tweede omdat veel publicaties in de aanloop van en aan het begin van de vroege diergeneeskunde en de rijkunst Franstalig waren en zij tegenwoordig steeds minder toegankelijk worden in Nederland vanwege de huidige slechte beheersing van de Franse taal en tenslotte omdat na tweehonderd jaar veterinaire opleiding het studieboek zeldzaam wordt. De net afgestudeerde dierenarts heeft nauwelijks meer een plank met naslagwerken, de immer aanwezige mobiele telefoon wijst de weg naar de gewenste informatie… Het zijn deze en vele, vele andere boeken die de diergeneeskunde tot wetenschap hebben gemaakt en die dreigen aan de vergetelheid ten prooi te vallen. Zij hebben geleid tot het welzijn voor dier en mens. Animalium Hominumque Saluti [1].

[1] Deze spreuk stond in het logo van de voormalige Veeartsenijkundige Hogeschool. De Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde gebruikte een nieuw logo bij haar 100-jarig bestaan in 1962. De spreuk in dat logo kreeg een andere volgorde: Hominum Animaliumque Saluti.

Het boek is te verkrijgen bij www.libre.nl en andere online boekhandels en fysieke boekwinkels.
De lokale krant De Noordoospolder besteedde op 3 maart jl. aandacht aan het boek.