Zogende vrouw met een baard

NVMG-lid Arno Verhoeven schreef een artikel over de medische aspecten van het schilderij La mujer barbuda (Magdalena Ventura con su marido) van de schilder José de Ribera in het Museo Nacional del Prado in Madrid. Het artikel is eerder geplaatst in de rubriek Focus op Historie van het Nederlands Tijdschrift voor Obstetrie en Gynaecologie: 2020; nr8; 133: 426-427. Het artikel kwam tot stand na multidisciplinaire raadpleging van vijf hoogleraren; Frans van Poppel (historische demografie), Hans Evers, Joop Laven, Bart Fauser en Egbert te Velde (allen voortplantingsgeneeskunde).

Zogende vrouw met een baard
door dr. A.T.M. Vehoeven gynaecoloog np ([email protected])
Wie dit schilderij in het Prado Museum in Madrid bekijkt, vraagt zich af welke speling van de natuur hier wordt afgebeeld: een raadselachtige combinatie van virilisatie en borstvoeding. De historische en pathofysiologische inzichten passeren de revue. La mujer barbuda werd in 1631 geschilderd door de Spanjaard José de Ribera (1591-1652) in opdracht van Ferdinand II (1570-1637), onderkoning van Napels, destijds onderdeel van het Spaanse Rijk. Het is een van de meest verbazingwekkende werken uit de Europese barokkunst. De Ribera was een representant van Caravaggio’s naturalisme, bekend door het contrast, het spel van licht en schaduw. Hij schilderde rauw realistisch zoals afbeeldingen van martelingen en anatomische afwijkingen. De Ribera wordt gezien als een van de grote kunstschilders van de Spaanse Gouden Eeuw. Op de twee marmeren platen rechtsonder in het schilderij staat in het Latijn: ‘Kijk, een groot wonder der natuur. Magdalena Ventura van de stad Acumulus in Samnium in de volkstaal Abruzzo in het koninkrijk Napels, 52 jaar oud en wat ongewoon is toen zij 37 jaar was begon zij tekenen van vermannelijking te krijgen en verscheen een volle baard zodat … Verder lezen? Het hele artikel, inclusief notenapparaat, kunt u hier vinden.