Lichaamssappen

Op 14 juni 2018 promoveerde Ruben Verwaal aan de RUG op zijn proefschift Fluid Bodies: Physiology and Chemistry in the Eighteenth-Century Boerhaave School. Promotores waren: Prof. Raingard Esser en Dr Rina Knoeff.
Het centrale onderwerp in het proefschrift is lichaamssappen. Bloed, urine, moedermelk, zweet, sperma – wat valt daar nu aan te onderzoeken? Fluid Bodies beargumenteert dat aan het begin van de achttiende eeuw nieuwe onderzoeksmethoden en wetenschappelijke instrumenten de perceptie van de lichaamsvloeistoffen ingrijpend veranderden, wat bijdroeg aan een nieuwe geneeskunde. Terwijl de Paracelsiaanse en Cartesiaanse theorieën de humeurenleer hadden afgewezen, ontwikkelden de Nederlandse hoogleraar Herman Boerhaave (1668–1738) en zijn leerlingen juist een nieuwe waardering voor de lichaamsvloeistoffen. Immers, voor een beter begrip van de fysiologie – voortplanting, spijsvertering, bloedsomloop, transpireren, urineren, etc. –waren de vloeistoffen nodig. Dankzij thermometers en hydrometers, chemische laboratoria om te mengen, en chemische processen als distillatie en fermentatie, kregen artsen nieuwe inzichten in de aard en veranderlijkheid van de lichaamssappen – en daarmee een beter begrip van de fysiologie. De Boerhaave School vond de theorie van de geneeskunde opnieuw uit, nam belangrijke bijdragen mee uit de iatrochemie en mechanische geneeskunde, en vestigde zo een nieuwe, irenische fysiologie van de vloeistoffen. De medische geschiedenis van de 18e eeuw is dus veel interessanter dan vaak wordt gedacht!

Nog meer blogs, filmpjes, fraaie afbeeldingen van lichaamssappen én de volledige dissertatie vindt u op de eigen website van Ruben Verwaal: https://rubenverwaal.com. Momenteel is Ruben Verwaal onder meer werkzaam als conservator van het erfgoed van het Erasmus MC in Rotterdam.