De verschillende gezichten van Hamlet

Op de website van LOCUS, tijdschrift voor Cultuurwetenschappen van de Open Universiteit zijn sinds 1 maart 2021 weer bijdragen aan het dossier ‘Waanzin’ verschenen. In dit dossier wordt waanzin breed opgevat: van contact verliezen met de werkelijkheid, stemmingsstoornissen en persoonlijkheidsstoornissen tot angsten, vreemde tics en curieus gedrag; maar ook meer algemene vragen zoals die naar geestelijke (on)gezondheid, de (geschiedenis van de) psychiatrie en de classificatie van psychiatrische ziektebeelden in medische modellen komen aan bod. 
Het artikel De verschillende gezichten van Hamlet. Waanzin in de Hamlet van Ambroise Thomas en Brett Dean van Els van Swol is een interessant artikel voor medisch historici, dat onder andere het begrip waanzin of krankzinnigheid beschouwt in de context van Shakespeare’s Hamlet. Het artikel:

In 2011 regisseerde Ian Rickson William Shakespeares Hamlet, opgevoerd in het Londense Young Vic-theater. Als setting voor het verhaal koos hij een psychiatrische inrichting. ‘This is Hamlet played as the Freudian dream of a disturbed patient,’ zei Rickson in een interview. Niet alleen Hamlet zelf (gespeeld door Michael Sheen) en Ophelia (Vinette Robinson) waren psychiatrisch patiënt, de hele cast moest ervoor doorgaan. Het publiek fungeert als het bezoek van de inrichting en vraagt zich af wie nu eigenlijk voor gek wordt versleten: zij die binnen zitten of zij die van buiten komen. Als we door de bril van de ‘waanzin’ naar Hamlet kijken, kunnen we inzoomen op de twee hoofdpersonages Hamlet en Ophelia, die beiden in meer of mindere mate trekken van waanzin vertonen. Er zit echter ruim vierhonderd jaar tussen het moment dat William Shakespeare Hamlet schreef en bovengenoemde opvoering in de Young Vic. Begrippen als ‘paranoïde’, ‘schizofrenie’ en ‘psychosomatisch’ (lichamelijke klachten met een psychische oorzaak) bestonden in Shakespeares tijd nog niet, evenmin als de door Rickson genoemde uitdrukking ‘freudiaanse droom’. Een andere opvoering, die van de grand opéra Hamlet door Opera2day van de Franse componist Ambroise Thomas (1811-1896), op een libretto van Michel Carré en Jules Barbier, laat zien dat de waanzin van Hamlet en Ophelia in verschillende tijden op verschillende manieren is gerepresenteerd. De vraag die ik in dit artikel stel, is op welke wijze de verschillende opvoeringen van Hamlet waanzin representeren. Wat is de invloed van verschuivingen in de manier waarop naar waanzin wordt gekeken in de opvoeringen van Hamlet, in het bijzonder met betrekking tot de personages Hamlet en Ophelia?
Wilt u het artikel lezen? U kunt het op deze website lezen